75 jaar Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: mensenrechten zijn voor iedereen (2024)

Nieuwsbericht | 10-12-2023 | 08:13

Vandaag markeert het 75-jarig bestaan van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM). Daarom staat het College voor de Rechten van de Mens extra stil bij het belang van mensenrechten in Nederland. Onder andere met een drieluik over de UVRM in onze podcast Het Vraagstuk. En diverse activiteiten tussen 8 en 22 december. Wat betekent deze verklaring voor de mensenrechten? Voor welke grote uitdagingen staat Nederland? En hoe beïnvloeden ervaringen uit de praktijk ons werk?

75 jaar Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: mensenrechten zijn voor iedereen (1)

Op 10 december 1948, toen de UVRM is aangenomen door de Verenigde Naties (VN), zag de wereld er nog heel anders uit. Er hadden net twee vernietigende wereldoorlogen plaatsgevonden en sommige landen waren nog gekoloniseerd. Nederland verliet Indonesië pas een jaar na het aannemen van deze verklaring. Ook de rassenscheiding was beleid in Zuid-Afrika en de Verenigde Staten. Pas zeven jaar na de verklaring weigerde de Amerikaanse Rosa Parks haar plek af te staan aan een witte passagier in de bus. Een daad die het begin was van de Civil Rights Act om het segregatiebeleid in de Verenigde Staten te eindigen.

Mensenrechten waren bij de aanname van de UVRM dus zeker niet vanzelfsprekend. Daarom was de aanname van deze verklaring door de toen 58 lidstaten van de VN,zonder tegenstemmen en acht onthoudingen, een bijzondere gebeurtenis. Hoewel deze verklaring in beginsel niet bindend was, vormde deze de basis van veel juridisch bindende mensenrechtenverdragen. Voorbeelden zijn het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, Internationaal verdrag tegen foltering en VN-verdrag handicap. 75 jaar geleden waren er geen erkende normen om naar te verwijzen in beleidsbeïnvloeding, rechtszalen en andere landen. Daar heeft deze verklaring verandering in gebracht.

Altijd en overal, voor iedereen

Is de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens kritiekloos aangenomen? Zeker niet, want niet iedereen zat aan tafel tijdens de onderhandelingen. Zo waren sommige landen niet vertegenwoordigd, omdat deze landen waren gekoloniseerd. Het is echter opvallend dat vrijwel ieder artikel begint met ‘eenieder’. Deze universele werking is opnieuw erkend op de Mensenrechtenconferentie in 1993. Mensenrechten gelden altijd en overal, voor iedereen.

“Mensenrechten beschermen de waardigheid van ieder mens. Voor een samenleving waarin iedereen kan meedoen, zichzelf mag zijn en een talent kan inzetten. Je hebt deze rechten simpelweg omdat je mens bent, welk geslacht, afkomst, godsdienst, seksuele voorkeur of politieke kleur je ook hebt.”, aldus Jos Silvis, interim-voorzitter van het College voor de Rechten van de Mens.

Ondanks het feit dat de verklaring al 75 jaar bestaat, staat Nederland voor grote uitdagingen die iedereen raken. Zo blijkt uit ons opinieonderzoek 2022 dat mensen zich veel zorgen maken over problemen die raken aan sociale rechten zoals armoede, huisvesting en het klimaat. Mensen die aangeven financieel moeilijk rond te kunnen komen, maken zich meer zorgen om sociale rechten dan mensen die makkelijk kunnen rondkomen.

Grote uitdagingen in Nederland

Mensenrechten staan onder druk. Mondiaal zeker, maar ook in de Nederlandse samenleving. De omvang, ernst en gevolgen van falend overheidshandelen en vooroordelen en discriminatie zijn scherp in het bewustzijn doorgedrongen. Ook staat de bestaanszekerheid van veel mensen onder druk. Denk aan het recht op een behoorlijke levensstandaard, (toegang tot) onderwijs, huisvesting en gezondheid. Daarnaast is er veel discussie over de reikwijdte van de vrijheid van meningsuiting en het demonstratierecht.

Onze samenleving staat bovendien voor nieuwe uitdagingen waar de opstellers van de UVRM niet aan hadden gedacht. Zoals de klimaatcrisis of discriminatie door algoritmes. Mensenrechten blijken vaak flexibel genoeg voor nieuwe omstandigheden, maar ook nieuwe rechten krijgen ruimte. Zo erkende de VN vorig jaar het recht op een schone, gezonde en duurzame leefomgeving en onderhandelen Europese landen nu over kunstmatige intelligentie en mensenrechten.

Mensenrechten. Waar denk jij dan aan?
Waarschijnlijk aan misstanden in landen ver weg. Maar ook in Nederland staan mensenrechten onder druk.  

In deze video laten we je zien waarom mensenrechten ook over jou gaan. En wat het College voor de Rechten van de Mens doet om jouw mensenrechten te beschermen.

De bescherming van mensenrechten is belangrijk voor een samenleving waarin iedereen kan meedoen.
Een samenleving waarin mensen zich vrij en veilig voelen, en gelijke kansen hebben.

Precies, en je zou zeggen dat niemand jouw mensenrechten van je kan afnemen, want die heb je omdat je mens bent. Als mens heb je het recht om naar school te gaan, het recht op werk, en het recht op zorg als je ziek bent.

Deze mensenrechten zijn in 1948 opgeschreven, in de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens. Deze verklaring is ondertekend door landen van over de hele wereld, ook door Nederland.

1948!? Mensenrechten worden dus al heel lang erkend en beschermd. Dat is een goede zaak!

Zeker, maar tóch gaat het nog niet altijd goed.
Soms worden mensenrechten geschonden of staan ze onder druk. Ook in Nederland:

Als vrouwen met dezelfde baan minder verdienen dan mannen, bijvoorbeeld.
Als jongeren geen stageplek kunnen krijgen vanwege hun naam. Of als mensen met een beperking niet zelfstandig met het openbaar vervoer kunnen reizen.

Het College voor de Rechten van de Mens is opgericht om erop te letten dat de mensenrechten goed beschermd worden, en om erover te vertellen. In Nederland én in Caribisch Nederland.

We luisteren naar iedereen in onze samenleving: wat gaat er goed en wat gaat er niét goed? We doen onderzoek en adviseren de regering en het parlement. Ook rapporteren we aan internationale organisaties, zoals de VN.

Het College is een plek waar je je recht kan halen. We oordelen over individuele discriminatieklachten en geven voorlichting, omdat het belangrijk is dat mensen weten wat hun rechten zijn.

Dus: heb jij een vraag over mensenrechten?
Wij kunnen je verder op weg helpen.
Ja. En als je denkt dat je bent gediscrimineerd kun je ook bij ons terecht. Wij onderzoeken dan of dat inderdaad zo is, en doen daar een gezaghebbende uitspraak over.

Mensenrechten zijn er voor iedereen.
Dus ook voor jou.

Wat doet het College in 2024?

Deze uitdagingen onderstrepen des te meer de urgentie van de opgave van het College om mensenrechten te beschermen, belichten en bevorderen in wetgeving, beleid en in de praktijk. In 2024 kan het nieuwe kabinet rekenen op adviezen, onderzoeken, rapportages, presentaties en andere activiteiten van het College. Onze jaarlijkse rapportage over de mensenrechtensituatie gaat over een schone, gezonde en duurzame leefomgeving.

Wij signaleren dat bestaanszekerheid en discriminatie belangrijke thema's blijven. Daarom bereiden wij nieuwe programma's voor over bestaanszekerheid en over discriminatie en institutioneel racisme. Ook treffen wij voorbereidingen voor de invoering van de gelijkebehandelingswetgeving in Caribisch Nederland, zodat wij ook in dit deel van het Koninkrijk kunnen oordelen over discriminatieklachten van burgers.

Naast onze vaste taak als toezichthouder op het VN-verdrag handicap, krijgen wij er vanaf 2024 een nieuwe vaste taak bij: het Nationaal Preventie Mechanisme (NPM). Wij dragen daarmee bij aan het voorkomen van onmenselijke behandeling in situaties van vrijheidsbeneming. Denk bijvoorbeeld aan gevangenissen, politiecellen en vreemdelingenbewaring en aan gesloten jeugdzorg of gesloten afdelingen in verpleeghuizen.

Mensenrechten zijn voor iedereen

In december organiseren wij diverse activiteiten om de mijlpaal van 75 jaar UVRM te vieren. Van 8 december tot 22 december staan wij met Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten in de grote hal van van de Centrale Bibliotheek Utrecht op de Neude. Daar openen wij met onze Mensenrechtenspiegel het gesprek met bezoekers over ervaringen met mensenrechten in Nederland.

Op 10 december lanceren wij in onze podcast Het Vraagstuk een drieluik waarin wij met experts in gesprek gaan over het verleden, heden én de toekomst van de UVRM. In de middag neemt Jos Silvis - interim-voorzitter van het College - deel aan ‘75 jaar Mensenrechten: wat brengen ze ons NU?’. Daarin laten wij het licht schijnen op mensenrechten via gesprekken, fotografie, film en kunst.

Op 14 december ontvangt burgemeester Sharon Dijksma van mensenrechtenstad Utrecht een cadeau van het College. Zij ontvangt een ontwerp voor een muurschildering, gemaakt door kunstenaar Nanna de Jong.

75 jaar Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: mensenrechten zijn voor iedereen (2)
75 jaar Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: mensenrechten zijn voor iedereen (2024)

FAQs

Wat stond centraal in de Verklaring van de Rechten van de Mens? ›

In de preambule (inleiding) van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staat, samengevat: Mensenrechten zijn de basis van vrijheid, gerechtigheid en vrede. Minachting voor de mensenrechten heeft geleid tot barbaarse handelingen.

Heeft iedereen recht op mensenrechten? ›

Voor wie zijn mensenrechten? Alle mensen hebben dezelfde mensenrechten en moeten daarom gelijk behandeld worden. Om ervoor te zorgen dat dat ook echt gebeurt, zijn er soms maatregelen nodig. Iedereen heeft bijvoorbeeld recht op informatie.

Welke landen hebben de UVRM ondertekend? ›

Behalve Saudi-Arabië stemden de landen met een moslimmeerderheid vóór: Afghanistan, Egypte, Iran, Irak, Jemen, Syrië, Indonesië en Turkije. Later hebben alle landen van de wereld de UVRM bevestigd.

Welke landen doen niet mee aan mensenrechten? ›

Algerije staat boven aan de lijst. Daarna komen Noord-Korea, Birma, Indonesië, Libië, Colombia, Syrië, Irak, Joegoslavië. China staat tiende, gevolgd door Saoedi-Arabië, Iran, Afghanistan, Turkije en Nigeria.

Heeft iedereen in Nederland gelijke rechten? ›

In artikel 1 van de Nederlandse Grondwet staat dat iedereen die zich in Nederland bevindt in gelijke gevallen gelijk moet worden behandeld. Je mag niet discrimineren wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap, seksuele gerichtheid of op welke grond dan ook.

Wat zegt de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens over hygiëne? ›

Zoals gespecificeerd in VN-resolutie 64/292 heeft elk mens het recht op schoon water en sanitaire voorzieningen. Het stelt dat schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen "essentieel zijn voor de verwezenlijking van alle mensenrechten".

Waarom werd de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens opgesteld? ›

De UVRM is gebruikt als basis voor de bindende VN-verdragen over mensenrechten, waaronder het verdrag voor burgerrechten en politieke rechten, en dat voor economische, sociale en culturele rechten (beide van 1966). Ook het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens van 1950 is erop gebaseerd.

Waar worden de rechten van de mens het meest geschonden? ›

Ook constateert Amnesty dat de vrijheid van meningsuiting verder onder druk is komen te staan, en dat in conflicten in Afghanistan, Burkina Faso, Ethiopië, Israël, Palestina, Libië, Myanmar en Jemen de strijdende partijen zich schuldig hebben gemaakt aan schendingen van internationale mensenrechten en het oorlogsrecht.

Is euthanasie volgens de mensenrechten een recht? ›

Het individuele recht op zelfbeschikking kan gezien worden als een element van de persoonlijke vrijheid, en daarmee als een grondslag van de mensenrechten. De individuele zelfbeschikking speelt onder meer een rol bij privacy, bij euthanasie en in het opkomen voor menselijke waardigheid.

Welke 2 Sleutelwaarden liggen aan de basis van het begrip mensenrechten? ›

Menselijke waardigheid en gelijkheid zijn de twee sleutelwaar- den die aan de basis liggen van mensenrechten. Die twee sleutelwaarden worden heel breed aanvaard en zijn nauwelijks controversieel. Daarom krijgen mensenrechten steun in vrijwel elke cultuur en religie in de wereld.

Wat zijn de 6 belangrijkste vrijheden Volgens Amnesty International? ›

Er is persoonlijke, intellectuele, politieke en academische vrijheid. Tot de vrijheidsrechten behoren die op vrijheid van geweten, godsdienst, meningsuiting, vereniging en drukpers.

Welke twee landen hebben het verdrag niet ondertekend? ›

Het is ondertekend door 195 landen; de Verenigde Staten en Zuid-Sudan zijn de enige uitzonderingen.

Welke rechten zijn er voor de mens? ›

De mens bezit het recht op leven, vrijheid en veiligheid, het recht op eigendom en vrije meningsuiting: ieder individu heeft universele rechten. Deze onvervreemdbare rechten mogen alleen worden ingeperkt als de nationale of openbare orde in gevaar is (zoals in geval van oorlog of burgeroorlog).

Top Articles
Latest Posts
Recommended Articles
Article information

Author: The Hon. Margery Christiansen

Last Updated:

Views: 5325

Rating: 5 / 5 (50 voted)

Reviews: 81% of readers found this page helpful

Author information

Name: The Hon. Margery Christiansen

Birthday: 2000-07-07

Address: 5050 Breitenberg Knoll, New Robert, MI 45409

Phone: +2556892639372

Job: Investor Mining Engineer

Hobby: Sketching, Cosplaying, Glassblowing, Genealogy, Crocheting, Archery, Skateboarding

Introduction: My name is The Hon. Margery Christiansen, I am a bright, adorable, precious, inexpensive, gorgeous, comfortable, happy person who loves writing and wants to share my knowledge and understanding with you.